13 listopada to dzień szczególny w Kościele katolickim, gdy wspominamy świętych Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna, zwanych pierwszymi męczennikami Polski. Byli to zakonnicy i misjonarze, którzy w X wieku przybyli na polskie ziemie, aby głosić Ewangelię i pomagać w chrystianizacji Polski. Niestety, zostali zamordowani przez pogańskich najeźdźców, którzy sprzeciwiali się wprowadzeniu chrześcijaństwa. Ich śmierć stała się symbolem odwagi i oddania w szerzeniu wiary, a oni sami są dziś patronami Polski, misjonarzy i diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.
Historia Misji
W roku 1001 cesarz niemiecki Otton III, przyjaciel księcia Bolesława Chrobrego, zaproponował, aby na polskich ziemiach założyć klasztor, który głosiłby Słowo Boże Słowianom. Do przeprowadzenia tego zadania wyznaczył swojego krewniaka, biskupa Brunona z Kwerfurtu. Brunon postanowił zaprosić do tej misji Benedykta z Petreum, zakonnika, który już wtedy był doświadczonym misjonarzem i pustelnikiem.
Benedykt pochodził z Włoch, z zamożnej rodziny, i jako młody chłopak zdecydował się poświęcić życie Bogu. Wybrał drogę życia pustelniczego, z dala od zgiełku świata, w poszukiwaniu duchowej głębi. Towarzyszył mu inny pustelnik, Jan z Wenecji, pochodzący z rodziny weneckich patrycjuszy, który również wybrał życie w samotności i modlitwie.
W początkach roku 1002, Benedykt i Jan przybyli do Polski, gdzie księże Bolesław Chrobry przekazał im ziemię we wsi Święty Wojciech, niedaleko Międzyrzecza. To tam, na tym cichym terenie, powstała pustelnia, do której wkrótce dołączyli młodzi nowicjusze – Mateusz i Izaak – oraz sługa klasztorny Krystyn. Razem oddali się modlitwie i pracy misyjnej. Benedykt i Jan nawet nauczyli się języka polskiego, aby móc głosić Słowo Boże miejscowej ludności. Cały czas czekali jednak na biskupa Brunona, który miał dołączyć do nich po uzyskaniu zgody papieża na misję.
Trudna Praca Misjonarzy
Życie misjonarzy nie było łatwe. W czasach, gdy chrześcijaństwo dopiero zaczynało się rozprzestrzeniać na ziemiach polskich, głoszenie Ewangelii często spotykało się ze sprzeciwem. Książę Bolesław wspierał chrystianizację, ale nie wszyscy mieszkańcy byli na nią gotowi. Pogaństwo, mocno zakorzenione w polskiej kulturze, stanowiło dużą przeszkodę. Ludzie bali się zmian i nie rozumieli, dlaczego mają porzucić swoje tradycje.
Mimo tych trudności Benedykt, Jan i ich współbracia nie poddawali się. Każdego dnia modlili się i głosili Dobrą Nowinę. Przygotowali się także do wyruszenia w dalsze rejony kraju, aby docierać do coraz większej liczby ludzi. Choć życie pustelnicze było dla nich ważne, rozumieli, że ich powołaniem jest niesienie wiary innym.
Tragiczna Śmierć
Misjonarze nie doczekali przybycia biskupa Brunona, ponieważ zostali zaatakowani przez grupę zbójców w nocy z 10 na 11 listopada 1003 roku. Pierwszy zginął Jan, za nim Benedykt, a następnie pozostali bracia. Krystyn próbował bronić klasztoru, ale i on został zamordowany. Uważa się, że napad miał charakter rabunkowy, ponieważ misjonarze otrzymali od Bolesława Chrobrego pewne środki w srebrze na prowadzenie misji.
Ich śmierć miała jednak głębszy sens – stała się świadectwem ich wiary i poświęcenia dla Boga. Zginęli, ponieważ nie chcieli zrezygnować z misji głoszenia Ewangelii na tych ziemiach. Ich życie i śmierć pokazały, jak wielka może być miłość do Boga i bliźniego.
Kult Świętych Męczenników
Kult Pięciu Braci Męczenników zaczął się zaraz po ich śmierci. Na ich pogrzeb przybył biskup poznański Unger, a kilka lat później, w 1006 roku, św. Brunon napisał „Żywot pięciu braci męczenników”. W tym dziele opisał życie i męczeńską śmierć tych pierwszych polskich świętych. Papież Jan XVIII kanonizował ich, czyniąc ich oficjalnie świętymi Kościoła katolickiego.
Relikwie męczenników są dziś przechowywane w różnych kościołach, zarówno w Polsce, jak i za granicą – m.in. w Czechach i we Włoszech. Ich obecność przypomina o odwadze i wierze tych pierwszych polskich misjonarzy.
Patronat i Znaczenie Liturgiczne
Dziś święci Benedykt, Jan, Mateusz, Izaak i Krystyn są patronami Polski, misjonarzy oraz diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Ich wspomnienie liturgiczne obchodzone jest co roku 13 listopada, kiedy Kościół oddaje cześć ich męczeńskiej śmierci i przypomina sobie o ich poświęceniu. W ikonografii przedstawiani są zazwyczaj w białych habitach kamedulskich, a ich symbolem jest koło tortury.
Przesłanie Dla Nas Dziś
Życie tych świętych męczenników przypomina nam o wielkiej miłości do Boga i drugiego człowieka. Taką miłość opisał Jezus, gdy powiedział: „Nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15,13). Choć minęły już wieki od ich śmierci, przesłanie, jakie nam zostawili, jest wciąż aktualne. Ich historia zachęca nas do odwagi, wiernego trwania przy swoich wartościach oraz do pomocy innym w poznawaniu Boga.
Dzień wspomnienia świętych męczenników to okazja, aby modlić się o odwagę i siłę w naszej codziennej wierze, a także o pokój i jedność w świecie.
